Preindl'in Türkçe Grameri - İnceleme, Sözlük

Abstract

Arap harfleri dışındaki alfabelerle yazılmış Türkçe malzemeye transkripsiyon anıtları denir. Transkripsiyon anıtları Avrupa dillerinin Türkçeyle irtibatını da gösterdiği için Avrupalı Türk dili araştırmacılarının ilgisi dâhilindeydi. Transkripsiyon anıtları denen Türkçe dil malzemeleri Latin, Yunan, Ermeni, Kiril, Süryani, İbrani ve Gürcü vs. alfabeleriyle yazılmıştır. Bu anıtların bir ana dil konuşucusunun elinden çıkmadığı bilinmelidir. Prusya-Osmanlı Dev-leti ilişkilerinde gramer ve sözlük ihtiyacı J. v. Preindl tarafından Grammaire Turque adlı eser hazırlanarak karşılanmak istenmiştir. Grammaire Turque adlı eserin 1. bölümü isim (1. s.) sınıfını içerir; 2. bölümü derecelendirme özelliklerini (18. s.) içerir; 3. bölümü sayıları (21. s.) içerir; 4. bölümü fiilleri (25. s.) içerir; 5. bölümü edat sınıfını (80. s.) içerir; 6. bölümü kelime öbek-lerini (94. s.) içerir; 7. bölümü cümle kuruluşunu (106. s.) içerir; 8. bölümü soru ve cevaplarla öğretmeyi hedefleyen diyalogları ve cümleleri (110. s.) içermektedir; 9. bölümü Türk atasözlerini (155. s.) içerir; 10. bölümü 6 adet fabl (masal) içerir (163. s.). Fablların ardından Hristiyanî bir dua bulunmak-tadır; eserin sonunda Fransızca madde başlı Türkçe açıklamalı sözlük vardır (175-588. s.); eserin son bölümü doğru yanlış cetvelini içerir (589-591. s.). Transkripsiyon anıtları, 1928'den itibaren resmen Latin esaslı alfabe kullanan Türkiye Türkçesi için çok önemlidir. Grammaire Turque adlı eserle Preindl, 18. asrın sonlarındaki Türkiye Türkçesinin ses, biçim, cümle bakımından hangi durumda olduğunu çeşitli metinler ve sonundaki geniş sözlükle göster-miştir. Anahtar Kelimeler: Transkripsiyon Anıtı, J. v. Preindl, Grammaire Turque

Transcription monument called a turkish works which written without the Arabic alphabet. Because transcription monuments showed the connection between the Turkish language and European languages, they were interesting for european Turkish language researchers. Turkish language materials so called Transcription monuments are wrotten whit the alphabet of Latin, Greek, Armanian, Kiril, Assyrian, Jew, Georgian etc. This monuments are not the product of a native language speakers. the requirement of grammer and dictionary were satisfied in Prussia-Ottoman government relations by J. V Preindl's Grammaire Turque. 1. Part of Grammaire Turque contains class of name (1. s.). 2. Part contains gradation features (18. s.). 3. Part contains numbers (21. s.). 4. Part contains verbs (25. s.). 5. Part contains class of pre-position (80. s.). 6. Part contains word groups (94. s.). 7. Part contains syntax formation (106. s.). 8. Part contains catechetical methods and the best useful sentences. (110. s.) 9. part contains turkish proverb (155. s.). 10. Part contains six fabls (163. s.). After the fabls, Grammaire Turque has Christianic prayer. At the end of the this work has a dictionary which contains whit French lexical entry and Turkish explanations (175-588. s.). The last part of this work con-tains erratum. (589-591. s.). Transcription monument is very important for Turkey which has used the Latin alphabet Since 1928. Preindl showed the status of the End of 18th century of Turkey Turkish whit phonetics, morpho-logy, syntax features, various texts and extend dictionary in Grammaire Turque Key Words: Transcription Monument, J. v. Preindl, Grammaire Turque