“DELÎLÜ’T-TEFÂSÎR” ADLI RİSÂLENİN TANITIMI VE TEFSİR USÛLÜ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Bugüne kadartefsir usûlüne dair birçok eser telif edilmiştir. Bu eserlerden biri deOsmanlıların son dönemlerinde Bursalı Mehmed Tahir tarafından kaleme alınan Delîlü’t-Tefâsîradlı risâledir. Kumandanlık ve milletvekilliği görevlerinde bulunmuşolmasına rağmen yazdığı eserleriyle ön plana çıkan müellif, daha çok biyografitüründeki kitap ve risâleleriyle tanınmıştır. Bursalı Mehmed Tâhir’in çalışmakonumuz olan Delîlü’t-Tefâsîr adlı risâlesi, tefsir usûlüne dair bir el kitabı niteliği taşımaktadır.Klasik tefsir usûlü eserlerinden oldukça farklı bir üslup ve içeriğe sahip olanbu risâlede; tefsir ilminin tarifi, gayesi ve tasnifinden, Kur’ân-ı Kerîm’inisimleri ve Kur’ân ilimlerinin taksiminden, Kur’ân-ı Kerîm’in harf, kelime,âyet ve sûre sayılarından, sûrelerin mushaf ve nüzûl tertibine dairinceliklerden, müfessirlerin tabakalarından bahsedilmekte; Kur’ân’ınmuhtevasına ait bazı özel çıkarımlara yer verilmektedir. Risâlede, o dönemekadar yapılan tefsir çalışmalarının bibliyografik bir listesi ile Kur’ân-ıKerîm için tertiplenen bazı lugatlara da yer verilmektedir. Risâlenin sonundaise KadıIyâz’ın Kur’ân surelerinin isimlerini zikrettiği Arapça hutbesi veEndülüslü Şair İbn Câbir’in yazdığı Arapça kasidesi yer almaktadır. Eser, Kur’ân’adair birçok özelliği ortaya koymanın yanında, konuyla ilgilenenlere farklı birbakış açısı da sunmaktadır.