AMASYA SANCAĞI’NDA ERMENİLERİN PROPAGANDA FAALİYETLERİNE DAİR BAZI TESPİTLER (1890-1903)

Abstract

1890’danitibaren Ermeni komiteleri Merzifon’da faaliyetlere koyularak burayı Hınçakörgütünün bölgedeki merkezi konumuna getirdiler. Merzifon Amerikan Koleji hembasın yayın faaliyetlerinin yapıldığı yer hem de örgüte üye ve sempatizanyetiştiren okul olarak ön plana çıktı. Bu bölgedeki faaliyetleri HınçakCemiyeti adına Merzifon Amerikan Koleji’nde öğretmen Karabet Tomayan yönetti.Ohannes Kayayan da, örgütün sekreterliğini yürüttü. Ermeni komiteleri, Amasyaşehir merkezi ile birlikte sancağın hemen tüm kazalarında evlerin kapılarına,dükkânların camlarına, cami ve kilise avlularına ve halka açık her yerebildiri, afiş ve yaftalar yapıştırarak halkın dikkatini kendi faaliyetlerineçekmek ve hareketlerini canlı tutmak istediler. Bütün bu faaliyetlerinin tekmaksadı Ermeni cemaatinin desteğini almak değildi. Ayrıca Müslümanların daitikadını ve intizamını bozacak, onları hükümet aleyhine galeyana getirecek birtakım yazılar da kaleme almaktaydılar. Bu makalede, Hınçak Cemiyeti tarafından komite yanlılarına, komiteye destekvermeyen Ermenilere ve Müslümanlara olmak üzere üç ayrı kitleye hitaben yazılanbildiri, afiş ve yaftalarla birlikte, ele geçen zararlı kitap, risale vegazeteler incelenerek Ermeni ihtilal komitelerinin Amasya sancağındagerçekleştirdikleri propaganda faaliyetleri incelenecektir. Bu bağlamda, Ermeniçetecilerin takip ettikleri metot, kullandıkları dil ve hitap ettiklerikitleden beklentileri ve buna mukabil sancak ve vilayet idarecilerininaldıkları tedbirlere de değinilecektir.