GROWINGINSİVASSALVIA SP. (SAGE) COLORSMAY BE OBTAINED FROMPLANTSANDFASTNESS VALUES

Abstract

Dyeing by vegetables dyes studied for centuries has become importantagain nowadays.Moreover, the carpets woved with wool yarn dyed with vegetable dye are prefered. In our country having many dye vegetables inside its natural vegetables, one of the places in which vegetable dyes are used at most is Sivas. Quality and reputation worldwide spanning the history of Sivas carpets is very old. The dye vegetables such as Salvia sp., Juglans regia, Alkanna tinctoria, Berberis vulgaris, Pinus brutia ten., Reseda luteola, Verbascum sp., Euphorbia sp. used for Sivas hand woven carpets have a significant place in natural dyes. In this research,the colours obtained from this vegetables and their colour fastness to light, to abrasion and to water spotting on wool carpet yarns were studied. Also in this reseach, the most proper mordant ratio was tried to be determined. To obtain hot extracts, the vegetables boiled in the period of one hour and in the ratio of 100% by taking into consideration the weight of the wool carpet yarns. By using these extracts and previously prepared 5 each mordant in the ratio of 2 % and 4% by taking into consideration the weight of the wool carpet yarns, with mordants 80 each, without mordant 8 each, dyeing processes were determined.The colours of dyed wool yarn were labeled. The colour fastnesses such as colour fastness to light, to abrasion, to water spotting on these colours were investigated

Yüzyıllar boyunca bilinen ve uygulanan bitkisel boyacılık, günümüzde tekrar eski önemini kazanmış ve tüketici tarafından, bu ipliklerle dokunan ürünler tercih edilir duruma gelmiştir. Pek çok boya bitkisi yetişen yurdumuzda, bitkisel boyalı ipliklerin kullanıldığı yörelerden biri de Sivas’tır. Kalitesi ve ünü dünya çapına yayılan Sivas halılarının tarihi geçmişi, uzun yıllara dayanmaktadır. Bu halı iplerinin boyanmasında, adaçayı, ceviz, havacıva, karamuk, kızılçam, muhabbet çiçeği, sığırkuyruğu ve sütleğen bitkileri önemli bir yere sahiptir. Yapılan bu araştırmada, salvia sp. (adaçayı) incelenmiş olup, bitkiden elde edilen renkler, bu renklerin yün halı iplikleri üzerindeki ışık, sürtünme ve su damlası haslıkları belirlenmeye çalışılmış ve en ideal mordan oranı tespit edilmiştir. Bitkiler, yüne göre %100 oranında karıştırılarak, 1 saat süreyle kaynatılmış ve sıcak ekstraktlar hazırlanmıştır. 5 adet mordan, yüne göre, %2 ve %4 oranlarında kullanılarak 80 adet mordanlı, 8 adet de mordansız boyama yapılmıştır. Boyanmış yün ipliklerinden elde edilen renkler adlandırılarak, bu renkler üzerinde ışık, sürtünme, su damlası gibi haslıklar incelenmiştir