Geçmişten Günümüze Türklerde Ezan Mûsikîsi

Abstract

Türk din mûsikîsine yönelik yapılan araştırma ve incelemelere bakıldığında tarihsel yaklaşımın X. yüzyıl alt sınırı ile sınırlandırıldığı anlaşılmaktadır. Ancak 642 yılındaki Nihavend savaşında Türklerin, Müslüman Araplara karşı İran’ın yanında yer almış olmaları ve yine Türklerin 714 yılında Talas savaşı sırasında bu seferde Çinlilere karşı Müslüman Arapların yanında yer almaları ile başlayan olumlu ve olumsuz yönde etkilenen yakın ilişkiler ortaya çıkmıştır. Gelişen bu tarihi hadiselerin akabinde de Karluk Türkleri tarafından İslâm dini tanınmış ve halk arasında kabul görmüştür. Yapılan bu tespitin ilgili çalışma için önemi; hem Türklerin mûsikîlerinin İslâmi bir niteliği olması değerlendirmelerinden hareketle İslâm öncesi mûsikîlerinin önemine vurgu yapmak, hem de Türklerin İslâm dinine yönelik mûsikîye gerek icra gerek beste düzeyinde katılımındaki tarihsel sürecin üç yüz [300] yıl sonraya dayandırılma meselesini yüzeye çıkartmak bakımından değerli görülmektedir. Söz konusu ilgili bu tespit doğrultusunda makale oluşturulurken; Ezanın ortaya çıktığı hicrî ilk yıllardan Türklerin İslâmiyeti kabulüne ve oradan günümüze kadarki dönemlerde ortaya çıkan “ezan mûsikîsi” uygulamalarının durumu konu edilmiş ve değerlendirilmiştir.

When we look at the researches and investigations intended for Turkish religion musical, it is understood that the historical approach is bounded with the limit of 10th century. But there were appeared positively and negatively effected closed relations starting with, being of Turkish people near İran against Arabian Muslims at 642 Nihavend war and the same Turkish people being near Chinese against Arabian Muslims at 714 Talas war. Following these events, the Islam was recognized and well-known by Karluk Turks. The importance of this finding for the related study is that it is valued both to emphasis the significance of Turkish music before Islamic period -taking the assessments that Turkish music has Islamic characteristics as a base- and to bring clarity to the issue why Turkish support for the Islamic music in the aspect of execution and composition has been claimed to be 300 years later than it is. While this essay is made up, which is parallel with the finding, the forms and practices of azan music dating back to its first usage according to hijra calender, the time When Turkish converted to Islam and in our days are considered and evaluated.