Tarihi Kentlerin Korunmasında Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurullarının Etkisi Üzerine Bir Araştırma: Edirne Örneği

Abstract

Tarihi çevreler; fiziksel ve sosyal çevreleriyle bir bütün olarak kentlere “kimlik” kazandıran, korunması gerekli birçok kültür varlığından oluşmaktadır. Korumanın ölçeği tek yapı ölçeğinden kenti koruma boyutuna doğru genişleme göstermiştir. Günümüzde; önlem alınmadığında tarihi çevrelerde yaşanan bozulma süreçleri genellikle hızlı yaşanmakta, ancak ülkeden ülkeye değişen koruma yasaları ve koruma etkinliklerinin iyi yönetilmesiyle kontrol altına alınabilmektedir. Ülkemizde taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının korunmasıyla ilgili olarak politika ve karar üreten iki ana birimden ilki Kültür Bakanlığı adına görev yapan ve tarihsel geçmişi 1950’li yıllara dayanan Koruma Yüksek Kurulu, ikincisi Yüksek Kuru!a bağlı olarak çalışan yurt genelinde sayısı 30’u bulan Koruma Bölge Kurullarıdır. Bu çalışmada önemli anıt eserler ile “Kaleiçi kentsel sit” alanına ve köklü bir geçmişe sahip olan Edirne kenti; Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Edirne Bölge Kurulunun 1976-2006 arasındaki dönemde aldığı kararlar sınıflandırılarak sayısal analizlerinin yapıldığı örnekleme alanı olarak seçilmiştir. Kurul Kararlarına ait karar metinlerinin uzun süren ve ayrıntılı incelenmesi sonucunda 2617 adet kurul toplantısında alınan 4773 adet karara göre konular kendi içinde sekiz ayrı başlık altında ayrımlandırılmış, 1’den 114’e kadar göre numaralandırılmıştır. Sonuç olarak Edirne kent bütünü İle Kaleiçi sit alanında alınmış kurul kararlarının sayısal dağılımları tablolar üzerinde verilerek, çalışmada tarihi kentlerin korunmasında Koruma Bölge Kurullarının etkisi irdelenmiştir.

Historical environments, which provide cities with “an identity” together with physical and social environments consist of many cultural riches that should be conserved. The measure of conservation which expands from a single construction measure into a dimension of conservation of the entire city. Today the degradation processes of the historical environments occur quickly in general if any measures are not taken against these processes; but these processes can be taken under control by conservation laws that vary from a country to another country and by effective management of conservation activities. In Turkey, one of the two main units which make policies and take decisions on conservation of immovable cultural and natural riches is The Exalted Committee of Conservation, that functions on behalf of the Ministry of Culture and that dates back to 1950s. The other unit is the Committees of Regional Conservation which function depending on the Exalted Committee. There are nearly 30 regional committees all around the country. Within this study Edirne city, which has important monumental creations, “the Kaleiçi urban protected area” and a rooted history has been chosen as the sampling area, where the decisions taken by the Edirne Regional Committee of Conservation of Cultural and Natural Riches within the period of 1976-2006 have been classified and numerically analysed. After a long-lasting and detailed investigation of the decision texts concerning the Committee Decisions; the subjects have been distinguished under eight titles and have been numbered from 1 to 114 according to the 4773 numbers of decisions taken at 2617 committee meetings. Consequently the effect of the Committees of Regional Conservation on conservation of historic cities has been examined by representing the numerical distributions of the committee decisions taken about the entire city of Edirne and the Kaleiçi protected area on tables.