İçme suyu havzası koruma sınırlarının belirlenmesine yeni yöntem önerisi: Kırklareli barajı içme suyu havzası örneği

Abstract

Günümüzde insan faaliyetlerinin artması çevresel kaynakların sürdürülebilirliğinin sağlanmasında olumsuzetkiler oluşturmaktadır. Ekonomik kalkınma amaçlı gerçekleştirilen arazi kullanım değişiklikleri, özelliklehassas ekosistemler üzerindeki baskıları arttırmaktadır. Bununla birlikte doğal eşiklerin dikkate alınamadığıidari sınırlar içerisinde gerçekleştirilen planlama faaliyetleri hassas ekosistemlerin koruma - kullanmadengesini sağlayamamaktadır. İçme suyu havzaları, kentsel yerleşimler için vazgeçilmez ekolojikbirimlerdendir. Türkiye’de havza koruma esasları kuş uçuşu mesafeler dikkate alınarak gerçekleştirilmekteve havzanın kendine özgü durumu değerlendirilmemektedir. Bu konuda havzaya özgü gerçekleştirilenkoruma planları ve özel hükümlerde havzalara özgü ekolojik niteliklere yönelik kapsam günümüzdekiuygulamalarda yeni yeni ele alınmaktadır. Bu çalışma kapsamında öncelikle; Kırklareli kentinin içmesuyunun tamamını sağlayan Kırklareli Barajı su toplama havzasının arazi kullanım değişiklikleri 1990, 2000ve 2012 dönemlerine ait CORINE arazi örtüsü verileri esas alınarak değerlendirilmiştir. İkinci aşamadakirletici unsurların olumsuz etkilerinin yüzey suyuna ulaşma durumunu etkileyen veri seti derlenmiş vemesafeye dayalı yaklaşıma alternatif alana özgü su kalitesi mekânsal kontrol yaklaşımı sunulmayaçalışılmıştır. Bununla birlikte havzanın sahip olduğu diğer ekolojik değerlerin de dikkate alınması amacıylaekosistem servisleri yaklaşımı da bu çalışmaya dahil edilmiştir. Bu çalışma ile mesafeye dayalı havza korumaalanlarının belirlenmesi yaklaşımı yerine; havzanın morfolojik özelliklerine ve ekosistem servisleripotansiyeline dayalı bütünleşik havza alt-koruma alanları belirleme yaklaşımı Kırklareli Barajı Havzası içinoluşturulmuştur.

Increasing of human activities has negative effects on the sustainability of environmental resources. Economic development aimed land use change decissions are negative pressure on sensitive ecosystems. However, planning activities within administrative boundaries where natural thresholds are not taken into consideration are not effective in providing protection-utilization balance of sensitive ecosystems. Drinking water basins are indispensable ecological units for urban settlements. In Turkey drinking water basin planning process carried out based on euclidean distance measurement system. Therefore unique conditions of the region can not be evaluated sufficiently. Within the scope of this study; firstly, the land use changes of the drinking water basin of the Kırklareli City are going to be evaluated for different years by using Corine Land Cover Data. Secondly, a variety of data have produced as an effective decision support tool in the provision of ecosystem services approach and protection-utilization balance of the basin. Finally, primary, secondary and tertiary conservation areas will be determined in the light of the topography of the basin, geological structure, land use situation, vegetation diversity etc. The study will be tried to integrate the euclidean distance measurement system and unique features of the region to create sustainable drinking water basin conservation process.