İsteme Özgürlüğünden Eylem Özgürlüğüne: Kant’ın Özgürlük Görüşü*

Abstract

Özgürlük kavramı, Kant’ın pratik felsefesine damga vurmuş önemli bir kavramdır. Özgürlük kavramına büyük önem veren Kant, bir toplumun ilerlemesinin o toplumdaki özgürlüğün ne ölçüde yayılıp geliştiğine bağlı olduğunu belirterek özgürlüğü insan türünün ve tarihinin başat idesi olarak belirlemiştir. Kant gerek etik gerekse politik görüşlerinde, özgürlüğü kendisine ölçü olarak alarak görüşlerini bu kavram çerçevesinde geliştirmiştir. Kant ahlak metafiziğini etik ve hukuk olarak ikiye ayırırken hem etik hem de hukuk alanında özgürlüğü temele yerleştirmiştir. Kant’ın felsefesinde özgürlük kavramı, onun ahlak felsefesinden hukuk ve politik felsefesine doğru bir gelişim göstermiştir. Özgürlüğü ahlaksal bağlamda isteme ile ilgisinde, hukuksal alanda ise eylemlerimizle ilgisinde ele Kant, özgürlüğün her iki alanda da nasıl gerçekleştiğini aydınlatmaya çalışmıştır. Ahlak alanında özgürlüğü içsel anlamda ele alan Kant, ahlaki özgürlük görüşünü ahlak yasası bağlamında ele alıp temellendirmiştir. Ahlak yasası dışarıdan bir zor ve dayatma olmaksızın kişinin kendi aklının koyduğu bir yasadır ve kişinin istemelerini bu yasaya göre belirlemesi kişinin içsel özgürlüğünü oluşturmaktadır. Hukuk alanına gelindiğinde ise özgürlük içsel alanla ilgili olmayıp kişinin başkalarını etkileyen davranışlarıyla, yani kişinin eylemlerinin dışsal ve hukuksal boyutuyla ilgilidir ve hukuksal alan her zaman bir dışsal zorlamayı da beraberinde getirir. İçsel özgürlük dışsal hiçbir zorlamayı barındırmazken, dışsal özgürlük ise belli bir düzeyde zorlamaya dayanmak zorundadır. Bu çalışmada, Kant’ın bahsettiği bu iki tür özgürlük görüşünün neliğini ve bunların birbiriyle ilgisini ortaya koymak amaçlanmaktadır. Anahtar sözcükler: Kant, saf akıl, pratik akıl, özgürlük, ahlak, yasa, isteme, eylem.

The concept of freedom is an important concept imprinted on Kant's practical philosophy. Kant, a philosopher who is passionate about freedom, stipulated freedom as the dominant idea of human species and history, stating that the progress of a society depends on the extent to which freedom in that society has spread and developed. Kant improved his views on this concept by taking freedom as a measure for both his ethical and political views. Kant has placed freedom on the basis of the fields of both ethics and law while classifying the metaphysics of ethics as ethics and law. The concept of freedom in Kant's philosophy has made progress from his moral philosophy towards legal and political philosophy. Kant tried to elucidate how freedom occurs in both ethics and legal fields by considering freedom in relation to the will in the ethical concept and to our actions in the legal field. Kant, who considers freedom in the field of ethics in an internal sense, has devised and based his view of ethical freedom in the context of moral law. Moral law is a law without any exterior force and compulsion, which is made by the individual’s own mind, and the individual determining his/her wishes according to this law creates the individual’s inner freedom. When it comes to the field of law, freedom is not related to the inner self, but to the behaviour that affects others, that is to say, the external and legal dimension of the actions of the person, and the legal field always comes with an external force. External freedom has to rely on a certain level of coercion, while inner freedom does not have any external constraints. This study, aims at revealing the clarity of Kant’s two types of views of freedom and their relation to each other.