DEVVÂNÎ’NİN AKÂİDU’L-ADUDÎYYE ŞERHİ VE KELÂMCILIĞI

Abstract

Çalışmamızda Şerhu'l-Akâid-i Adudîyye isimli şerhin tanıtımını yapıp Devvânî'nin buradaki kelâmcılığını ortaya koymaya çalışacağız. Devvânî Osmanlı kelâm düşüncesinin şekillenmesinde etkili kelâmcılardan biridir. Felsefe ile din arasında temelde bir uzlaşı kurma çabasında olduğu görülen Devvânî'nin en mühim hedefinin, felsefeye itibar kazandırmak olduğu anlaşılmaktadır. İşrâk ve vahdet-i vücûd felsefelerini benimseyen Devvânî, Meşşâî ve İşrâkî terminolojiyi birlikte kullanmış, hem Meşşâîlerinin hem de İşrâkîlerin bu yöndeki yaklaşımlarını birleştiren bir tutum sergilemiştir. Devvânî kelâmî konuların hemen tamamında Eş'arî söylemi esas almıştır. Eserlerini kelâmî, felsefî ve tasavvufî bir zemine oturtmaya çalışan ve kelâmdaki şerh ve hâşiye geleneğinin zirve ismi olan Devvânî şerhi asırlarca medreselerde okutulmuştur. Bu itibarla üzerinde çokça şerh ve hâşiye yazılmış bu metnin, düşünce biçimi ve öncelikleri; mahiyeti, sonrasındaki döneme etkisi ve seçtiği konular ile bu konuları ele alış biçimi önem arz etmektedir. Bu arada metnin felsefik boyutu ve müellifinin sûfî bir filozof kimliğe sahip olması ayrı bir önemi haizdir

In this study we have aimed to present the exegesis named "Şerhu'l-Akaid-i Adudiyye" and to elaborate on his theology. Davvânî is one of the important theologians who had effect upon the formation of the Ottoman thelogic thought. The most important goal of Devvani is to reconcile theology and philosphy. Devvani who carried the ideas of illuminationism and unity of existence used peripatetic and illuminative philosphy together and had a manner reconciling both approaches. Devvani had based on Esharite view in nearly all basic thelogical subjects. Devvani who tried to write subjects around theology, philosophy and sufism is the head figure in the tradition of explanation and annotation in theology. The text of Devvani was thought in Ottoman schools for centuries. So its style of thinking and priorities, the nature of the text, its effect on the next periods of thought, the chosen subjects in it and its writing style is upmostly important. And the philosophical perpective of the text and its author's being a sufi is also important