CÂMİ?U’T-TEVÂRÎH’TE SELÇUKLU DEVLET ADAMLARI HAKKINDAKİ ŞİİRLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Gerek siyasî gerekse sosyal ve toplumsal alanlarda Ortaçağ tarihi ile ilgili araştırma yapmak isteyenler farklı türlerdeki pekçok kaynağa müracaat etmek durumundadır. Şairlerin biyografileri ve şiirlerinden örnekler bulunan tezkireler, şiir dîvânları,umumî ya da hususî tarihlerdeki kasideler ve hicivler Ortaçağ tarihi araştırmaları açısından son derece önemli kaynaklardandır.Bilhassa edebî eserlerde, devlet adamları ve kumandanların tarihte üstlendikleri rolün dışında özel hayatlarına da yerverilmekte, böylelikle kıymetli bilgiler gün ışığına çıkmaktadır. Ortaçağ Türk tarihi çalışmaları açısından vazgeçilmez eserlerarasında yer alan Câmi?u?t-tevârîh’in Selçuklular tarihini ihtiva eden cildinde de bu bağlamda hem Selçuklu Sultanlarınınfaaliyetleri tarihî kronolojiye uygun olarak aktarılmakta hem de yer yer beyitlere, şiirlere yer verilerek anlatım zenginliğisağlanmaktadır. Eserde bulunan şiirlerde şüphesiz siyasî tarihin yanı sıra diğer kaynaklarda çokça bahsedilmeyen devrinsosyal, iktisadî, kültürel ve edebî hayatı hakkında ipuçları bulunmaktadır. Bu çalışmada da Reşîdüddin’in eserinde SelçukluSultanları haricinde dönemin siyasî hayatına tesir etmiş olan başta vezîrler olmak üzere çeşitli dîvân görevlilerinin, emîrlerinhayatları ve faaliyetleriyle ilgili bilgiler barındıran ya da bizzat bu devlet görevlileri tarafından yazılmış olan şiirlerinFarsçadan dilimize tercüme edilmesi ve tarihî açıdan değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.

Those who want to do research on the history of Medieval in both political and social and communal fields must apply to many different types of sources. Tedhkeres which has biographies of poets and examples of their poems, d?v?ns of poetry, qas?des and satires found in historical sources written for public or private purposes are very important sources with regards to Medieval history research. Especially literary works, divulge private lives of statesmen and commanders along with their roles in history thus revealing valuable information. J?mi?al-Taw?r?kh, which is among the indispensable sources in terms of Medieval Turkish history studies, depicts activities of the Saldj??id Sul??ns in accordance with the historical chronology, enriched with verses and poems in this contexts in its volume containing the history of Saldj??ids. In the poems in this work certainly, besides political history and there are also clues about the social, economic, cultural and literary life of the period, which is not mentioned in other sources. This study aims to translate poems included in the works of that contain information on the lives and activities of various d?w?n officials and am?rs, particularly viziers that influenced the political life of the era except for the Saldj??id Sul??ns or poems specifically written by them from Persian language and to evaluate these poems historically.