SOVYETLER BİRLİĞİ DÖNEMİNDE BASINDA DİN KARŞITLIĞI: İLERİ DERGİSİ ÖRNEĞİ

Abstract

Dünya siyasi tarihinin seyrini etkilemiş önemli olaylardan biri olan Ekim Devrimi iç politika sahasında dademografik olarak Ruslardan sonra en yoğun nüfusa sahip Müslüman Türk dünyasını etkilemiştir. SovyetlerBirliği, Çarlık idaresi döneminden devraldığı Türk illeri üzerindeki fiziksel hâkimiyeti devam ettirmenin yanı sırakendince ve süratle siyasetten ekonomiye, kültürden tarih yazımına uzanan Sovyetleştirme politikalarını hayatageçirmiştir. Toplumu dönüştürmeyi amaç edinen bu politikaların odak noktalarından birisi de dini hayattır.Sovyet ideolojisinin genel anlamda tüm dinlerle uzlaşmaz tavrı Rusya Türkleri arasındaki manevi ve fikri bağlarısağlayan İslâmiyet’i de bir tehdit olarak görmesine sebep olurken dini yaşam alanında uyguladığı baskı veyaptırımlar bir tarafa basın aracılığıyla da din karşıtı propagandayı kullanmıştır.Çalışmamızda Kırım’da 1926-1930 yılları arasında yayımlanan ve aslında bir edebiyat dergisi olan “İleri”dergisindeki din konulu fikir yazıları içerik üzerinden değerlendirilecektir. Bu noktadan hareketle yerel basınınMüslüman Kırım Türklerinin zihinlerine nüfuz etmek üzere ne şekilde kullanıldığı açıklanmaya çalışılacaktır.

October Revolution, which is one of the most important events that influenced the course of world political history, also influenced the Muslim Turkic community, which demographically has the second most population after the Russians, in the field of internal politics. Besides continuing its physical sovereignty on the Turkic territories that it had taken over from the Tsarist era, the Soviet Union applied Sovietization policies ranging from politics and culture to economics and historiography rapidly and in its own way. One of the focal points of these policies, which aimed to transform the society, was religious life. While the uncompromising attitude of the Soviet ideology towards all religions in the general sense caused it to perceive Islam, which provided spiritual and ideological ties among the Russian Turks, as a threat, it also used anti-religion propaganda through the press if we put aside the pressures and sanctions it applied in the field of religious life. In our study, editorials on religion in the “İleri” magazine, which was published in Crimea between the years of 1926-1930 and was in fact a literary magazine, were evaluated in terms of content. From this point of view, the use of press in order to penetrate into the minds of Muslim Crimean Turks was explained.