İNSAN HAKLARI ÇERÇEVESİNDEN HÜMANİZM VE HÜMANİTERYANİZM

Abstract

19. ve 20. yy.larda dünya, pek çok siyasi ve ekonomik depremle sarsılmış olsa da, II. Dünya Savaşı'ndan itibaren dünyanın içerisine girdiği yeni süreç, özellikle 1980'lerle birlikte, 'insan hakları' kavramını daha güçlü bir şekilde entelektüel ilgi odağı haline getirdi. Batı kültürünün eleştirel bir süzgeçten geçirildiği bu dönemde, erken modern dönemden beri Batı kültüründe belirleyici bir kavram olan hümanizm, doğal olarak 'insan hakları' ve 'hümaniteryanizm' kavramlarıyla birlikte 'yeni dünya düzeni' sürecinin gündemine yerleşti. Zira, 20.yy felsefesinin ana akımları olan Marksizm, post-yapısalcılık, sübjektivizm ve anti-hümanizm kendilerine özgü nedenlerle insan ve türevlerini çalışmalarına konu edinmemişlerdi. Bu makale, insan haklarının dönüşünün hümanizmin dirilişine katkıda bulunup bulunmadığı sorusu üzerinden ilerleyerek bunun bugünlerde hümaniteryanizm sorununa nasıl bağlandığını ele almaktadır. Günümüzde hümaniteryanizm, hümanizmin bir türü, hatta çağdaş hümanizm olarak görülmektedir. Bunun en temel nedenleri arasında, her iki yaklaşımın da bir tür 'insanseverlik' anlayışı içeren köklerden türemiş olmaları sayılabilir. Ancak, 19.yy.'da dini erdemler ve merhamet kavramına dayanır şekilde tasvir edilen hümaniteryanizm ile seküler dünya anlayışının düşünce biçimi olarak anlaşılmış olan hümanizm arasında günümüzde kurulmuş olan bu koşutluğun anlamı, bunların özellikle insan haklarıyla kurmak istedikleri ilişkide aranmalıdır. Bu ilişkinin boyutları ise bizleri hümanizmin amaç olarak gördüğü fakat her zaman bağlayıcılığı tartışmalı olan insan haklarından (rights of man) hümaniteryanizmin yeni-kolonyal dönemde kurucu rol atfetmiş olduğu insan haklarına (human rights) götürecektir

Even though the world was shaken by many political and economic earthquakes in the 19th and 20th centuries, the new process that the world entered since the II. World War, made the concept of human rights a focus of intellectual interest more powerfully especially in the 1980’s. In this period, when Western Culture was criticized, Humanism, which was a significant concept in Western culture since early modern times placed itself naturally on the agenda of the ‘new world order’ process with ‘human rights’ and ‘humanitarianism’ concepts. However, Marxism, poststructuralism, subjectivism and anti-humanism, the main currents of the 20th century philosophy did not deal with human beings and its’ derivatives due to their own reasons. Going through the question of whether the turn of human rights contribute to the revival of humanism or not, this article examines how it links with the humanitarianism problem today. Nowadays, humanitarianism is seen as a type of humanism or even a contemporary version of humanism. One of the main reasons of this can be that both approaches are derived from the roots including a kind of ‘philanthropy’ understanding. However, the meaning of the analogy made today between the humanitarianism, which is described in the 19th century based on the concept of religious virtues and compassion and humanism, which is understood as the mode of thought of the secular world, must be sought in the relationship of these which they aim to create particularly with human rights. The dimensions of this relationship will lead us to rights of man, which humanism regards as the objective, but the bindingness has always been controversial, from human rights of humanitarianism in which assign a constitutive role in the new colonial period