ÂLEM-İ NİSVÂN MECMUASI ÜZERİNE BİR İNCELEME

Abstract

Rusya Türkleri arasında eski-yeni tartışmasıyla başlayan cedîdcilik anlayışı Türk dünyasında zamanla siyasî, sosyal ve kültürel hayatta karşılık bulan bir hareket haline gelmiştir. Özellikle İsmail Gaspıralı’nın 1883’de Tercüman gazetesini yayın hayatına kazandırması bu hareketin fikir yayıcılığını yapması noktasında etkili olmuştur. Hayatının en yüksek ideali dilde, fikirde, işte birlik olan Gaspıralı’nın önceliği Çarlık Rusyası’nda yaşayan Türkler olmak üzere esasen dünyanın diğer coğrafyalarında yaşayan Türk ve Müslüman toplumunu da kapsayıcı niteliktedir. Buna göre gerek matbuat vasıtasıyla sunmuş olduğu yazıları gerekse matbuat hayatı dışında kalan eserleri incelendiğinde idealize ettiği bir toplum hayatı da söz konusudur. Fikirleri doğrultusunda, yayın hayatı 35 yıl süren Tercüman gazetsine zamanla ilave olarak kadına dair ilk süreli yayın olan Âlem-i Nisvân, bir çocuk dergisi olan Âlem-i Sıbyân ve bir mizah dergisi olan Ha Ha Ha da katılmıştır. Çalışmamızın konusu olan Âlem-i Nisvân, İ. Gaspıralı’nın kızı Şefika Gaspıralı’nın idaresinde 1905 yılındaki tanıtım sayısıyla yayın hayatına girmiştir. Periyodik yayın faaliyetine ise 1906 yılından itibaren başlamıştır. Yayının tam olarak ne zaman son bulduğu konusu net olmamakla birlikte mevcut sayılara ait son tarih 1911 yılıdır. Âlem-i Nisvân, Rusya Türklerinin kadını temsil eden ilk süreli yayınıdır. Aynı zamanda kadın konulu süreli yayınların tarihi kaynaklarından biri olarak önem taşımaktadır. Makalenin sınırlı hacmi nispetinde seçilen örnekler üzerinden metne dayalı inceleme yönteminin kullanıldığı bir yol takip edilmiştir. Buna göre çalışmamız biçim, içerik ve seçilen örnekler üzerinden tespitleri ihtiva etmektedir.

The Jadidism movement that emerged among the Turks in Russia around discussion of old and new concepts came to concern political, social, and cultural life. The publication of the newspaper Tercüman by Ismail Gaspirali from 1883 helped this movement spread its ideas and concepts. The priority of I. Gaspirali, whose greatest ideal was “unity in speaking, thinking, and working,” interested the global Turkish and Muslim society, particularly those living in Tsarist Russia. The works he published in the press and others reflect his ideal for social life. As a result of his ideals, thepublication of Tercüman was accompanied by Âlem-i Nisvân (World of Women), the first periodical on women’s issues, Âlem-i Sıbyân (World of Children), a journal on children, and a humor magazine entitled Ha Ha Ha. The first issue of journal Âlem-i Nisvân, which is the topic of this study, was published in 1905 under the administration of Shefika Gaspirali, the daughter of I. Gaspirali. Its periodic publication started in 1906. Although it is not known when exactly the publication of the journal ended, the latest issue dates to 1911. Âlem-i Nisvân is the first periodical Russian Turkish journal addressing female issues and thus is of great importance. A textual assessment was performed on selected samples within the limited scope of the present study, offering thoughts and evaluations regarding form and content.