DRESDEN KÜTÜPHANESİNDE 1689 TARİHLİ MECMUA İÇİNDEKİ ARAP HARFLİ TÜRK ATASÖZÜ DERLEMESİ

Abstract

Atasözleri; bir milletin kültürünü, gelenek ve görenekleri, hayat tarzını ve düşünce yapısını en güzel yansıtan sözlü kültür ürünlerindendir. Makalemizin konusunu oluşturan atasözleri Dresden Kütüphanesinde Mscr. Dresd. Ea. 224’te Moritz Georg Weideman adına kayıtlı bir mecmua içindedir. Bu mecmua içinde iki hikâye, çeşitli konularda yazılmış mektup örnekleri ve iki farklı yerde -biri Arap harfli diğeri de Latin harfli olmak üzere- toplam 602 Türk atasözü bulunmaktadır. Mecmuanın içinde yazılış tarihi ile ilgili bir kayıt yoktur. Fakat bir anlatıda 1689 tarihinin verilmiş olması sebebiyle kütüphane kayıtlarına yazılış tarihi 1689 olarak geçmiştir. Arap harfli atasözlerinin karşılarına Latin harfli şekillerinin yazılması için boş bırakılması, İtalyanca veLatincelerinin verilmesi ve bazı atasözlerinin eksik veya yanlış yazılmış olması, Latin harfli atasözleri gibi Arap harfli atasözlerinin de yabancı biri tarafından yazılmış olma ihtimalini kuvvetlendirmektedir. Mecmua içindeki Latin harfli atasözleri G. Hazai tarafından 1982 yılında çalışılmıştır. Arap harfli olanlar ise çalışmanın dışında tutulmuştur. Makalemizin konusunu 68v-92r varakları arasında bulunan Arap harfli atasözleri oluşturmaktadır. Burada geçen atasözlerinden günümüze kadar ulaşanlar, değişenler veya günümüzde unutulanlar Aksoy, Tülbentçi ve Eyüboğlu’na ait olan atasözü çalışmaları taranarak tespit edilmiştir. Ayrıca mecmua içindeki Arap harfli atasözlerinden Latin harfli atasözleriyle aynı veya benzer olanlar da makalenin sonunda verilmiştir.