Çuvaş edebiyatında folklor-edebiyat ilişkisine bir örnek: Mihail Fedorov'un “arşuri” manzumesi ve arşuriler

Abstract

Yüzyıllar boyu sözlü olarak varlığını sürdüren Çuvaş edebiyatının yazılı edebiyata geçiş sürecinde şekil ve muhteva özellikleri bakımından Çuvaş folkloru etkin bir şekilde rol oynamıştır. 19. yüzyılda Avrupada görülen folklor-edebiyat ilişkisine benzer bir süreç Çuvaşlar arasında da yaşanmıştır. Sadece millî edebiyat için değil bir yazılı Çuvaş edebiyatı oluşturmak için de en önemli rolü folklor oynamıştır. Çuvaş yazılı edebiyatının ilk şairleri ve yazarları zengin Çuvaş folkloru malzemelerini eserlerinin temeline yerleştirmiştir. Bu şairlerden biri olan Mihail Fedorov “Arşuri” adlı manzumesinde Çuvaş folklorunun mitolojik varlığı “Arşuri”yi eserine konu eder. Çuvaş folklorunda çok sayıda anlatmada karşımıza çıkan bu mitolojik varlık Çuvaş yazılı edebiyatının ilk eserlerinden biri olan manzumede de yer alır. Çuvaş folklorunda arşuri ile ilgili anlatmalar son dönemlerde yapılan yayınlar dikkate alındığında oldukça önemli bir yer tutmaktadır. Geleneksel Çuvaş dinî inanışlarının yakın dönemlere kadar Çuvaşlar arasında etkisini sürdürmüş olması sebebiyle bu anlatmalar Çuvaşlar arasında da etkilerini sürdürmüştür. Çuvaşlar arasında bu derece yaygın olan anlatmalar Fedorovun eseriyle yazılı edebiyata taşınmıştır. Mihail Fedorovun bu manzumesine arşuri hakkındaki anlatılarının nasıl yansıdığı ele alınacaktır.

In the transition process of Chuvash written literature, which has carried on literally for ages, Chuvash folklore has played an efficient role in terms of form and theme features. A similar process of relationship between folklore and literature seen in 19th century in Europe, has also been existed among Chuvashes. Folklore has also played the most important role for not only creating national literature, but also comprising written Chuvash literature. The first poets and authors of modern Chuvash literature, have placed the folkloric materials into the base of their literary works. Mihail Fedorov, who is one of these poets, has chosen the theme “Arshuri”, the mythological creature of Chuvash folklore, in his poem named as “Arshuri”. This demonic creature, which we confront in many narrations of Chuvash folklore, takes part in this poem, which is one of the first written literary works of Chuvash literature. As the publications in the last terms are taken into consideration, the narrations about Arshuri in Chuvash folklore have occupied quite important place. Because the effects of traditional Chuvash religious beliefs have gone on through Chuvashes till the recent terms, these narrations’ effects have continued among Chuvashes. The narrations, widespread to this extent through Chuvashes, have been transferred to modern literature by Federov’s work. In this essay, how the narrations about Arshuri has reflected to Mihail Fedeorv’s poem will be examined.