P. A. Jaubert'in Elements de la grammaire turke'ündeki Atasözleri

Abstract

Transkripsiyon metinleri Türk dilinin zengin kaynaklarından biridir. Codex Cumanicus'tan beri çok sayıda metin hazırlanmıştır. Bunların çeşitli amaçları olsa da Türkçe için önemli kaynak olmuşlardır. P. A. Jaubert'in yazdığı Elements de la grammaire turkede bu kaynaklardan biridir. Jaubert, Türkçeyi öğretecek seviyede bilmektedir. Fransa hükümetinin verdiği özel görevleri şarkiyat bilgisi sayesinde başarıyla yerine getirmiştir. Jaubert, devletinin verdiği görevleri yaparken şarkiyat çalışmalarını bırakmamıştır. Gittiği her yerden çeşitli kaynaklar derlemiş, bunları Fransa'ya götürmüş, gezdiği yerlerde yaşadıklarını hatıra olarak yazmış, öğrendiklerini Paris'teki Asya Topluluğu'nda ve bunların dergilerinde sunmuştur. Eserleri arasında çeviri, seyahatname, dil, eleştiri, hatıra ve bilimsel makaleler vardır. Jaubert'in bu eseri 2 defa basılmıştır. Birinci baskı ile ikinci baskı arasında hacim ve içerik bakımından fark vardır. Biz bu metinde geçen atasözlerini ele aldık. Atasözü, bir düşünceyi, gerçek ve hikmeti veciz şekilde anlatan, atalardan bugüne gelmiş ve halka mal olmuş kısa sözdür. Türk dilinin atasözleri çeşitli zamanlarda farklı metinlerde kayda geçmiştir. Bu metinlerin derlenip toparlanması gerekmektedir. Bu gayeyle transkripsiyon metinlerinde ve batılı şarkiyatçıların kayda geçtikleri eserlerde yer alan atasözlerini de derlemek gereklidir.P. Amédée Jaubert'in birinci baskısı 1823'te Paris'te gerçekleşen Elements de la grammaire turke adlı eserinde 357 atasözü; ikinci baskısında ise 358 atasözü tespit edilmiştir. Bunlar günümüzde atasözleri sözlüklerinde yer alanlarla kıyaslanmış, sözlüklerde yer almayanlar belirlenmiştir.

Transcription texts are one of the richest sources of Turkish language. Since Codex Cumanicus many texts have been prepared. Although they have various purposes, they are an important source for Turkish language. The Elements de la grammaire turke written by P. A. Jaubert is one of these sources. Jaubert knows Turkish at a level that enables him to teach it. He successfully fulfilled the special tasks of the French government through his knowledge of the Oriental. Jaubert did not leave his studies while performing the duties of his state. He collected various sources from wherever he went, took them to France, wrote memoirs about the places he visited and shared them in the Asian Community in Paris and their magazines. His works include translations, travelogues, criticism, memoirs and scientific articles. Two editions of a work of Jaubert have been analyzed in this study. There is a difference between the first edition and the second edition in terms of volume and content. In this study we discussed the proverbs in this text. A proverb is a short saying stating a general truth or piece of advice. The proverbs of the Turkish language have been recorded in various texts at various times. These texts have to be compiled and recovered. It is also necessary compile the proverbs in transcription texts and in the works of Western orientalists. The first edition of P. Amédée Jaubert's Elements de la grammaire turke published in Paris in 1823 includes 357 proverbs; the second edition includes 358 proverbs. These proverbs have been compared to those in the dictionary of proverbs, and the ones which do not appear in the dictionaries have been identified.