TUVA TÜRKÇESİNDE HAYVANLARA YAŞLARINA GÖRE VERİLEN İSİMLER

Abstract

Hayvan adlarını incelemek bir kültürü derinlemesine analiz edebilmemiz için son dereceönemli veriler sunmaktadır. Türk kültüründe çeşitli hayvanların (at, dağ keçisi, ayı, geyik vb.)önemli bir yeri olmuştur. Türk dilinin söz varlığında özellikle av hayvanlarına ve besihayvanlarına ait çok sayıda adlandırma mevcuttur. Sibirya’da Balkanlara kadar geniş bircoğrafyada yaşayan Türk halkları, hayvanlara çeşitli ölçütlere göre adlar vermiştir. Bilhassaat, koyun, keçi, geyik, sığır vb. hayvanların renkleri, taşıdıkları lekeler, işaretler buhayvanların sınıflandırılmasında önemli birer ölçüt olmuştur. Bu ölçütlerin yanı sırahayvanların yaşları da onların isimlendirilmesinde önemli bir faktördür. Tuva Cumhuriyeti,hem yaban hayvanlarının hem de at, sığır, geyik, koyun, keçi, deve vb. hayvanların yaşamasınaelverişli bir coğrafyaya sahiptir. Tuvalar karaca, yaban keçisi; at, koyun, inek, Ren geyiği, keçi,yak, sığın ve deve gibi hayvanlara çeşitli isimler vermişlerdir. Bu çalışmada Tuvalarınhayvanlara yaşlarına göre verdikleri isimler incelenecektir. Bu isimler Eski Türkçe dönemi ilekarşılaştırılacak ve etimolojileri hakkında bilgi verilecektir.

Studying animal names provides extremely important data for us to analyze culture in depth. Various animals (horse, mountaingoat, deer, etc.) have a considerable place in Turkish culture. In the vocabulary of the Turkish language, there are many names for wild animals and livestock animals. The Turkish peoples, who spread over a wide geography from the Balkans to Siberia, named animals according to various criteria. Inparticular, the colors, stains, and marks of animals such as horses, sheep, goats, deer, and cattle have been essential criteria in the classification of these animals. In addition to the secriteria, the age of animals is also a significan tfactor in naming them. The Republic of Tuva has geography suitable for both wild animals and animals such as horses, cattle, deer, sheep, goats, andcamels. Tuvinians gave various names to animals such as bear, marmot, wolf, roe deer, wild goat, horse, sheep, dog, cow, reindeer, goat, yak, deer, and camel. In this study, the names that Tuvinians give to animals according to their ages will be examined. These names will be compared with the Old Turkish period and information will be given about their etymologies.