“S?OWNIK KARAIMSKO-ROSYJSKO-POLSKI*” ADLI ESERDE GEÇEN KARAY (KARAİM) ATASÖZLERİ VE BUNLARIN SES, ŞEKİL VE SÖZ VARLIĞI AÇISINDAN İNCELENMESİ

Abstract

Günümüzde farklı coğrafyalarda çeşitli devletler altında yaşayan Türk gruplarıbulunmaktadır. Bu Türk gruplarının dini de zaman içinde buna paralel olarak farklılaşmıştır.Türk dünyası içinde İslamiyet inancına sahip olan nüfus çok olmakla birlikte Hristiyanlık,Budizm, Musevîlik, Tengricilik vb. dinlere inanan Türkler de vardır. Hatta aynı Türkboyunun farklı dinlere inandığı da görülebilir. Farklı unsurların katkısı olmakla birlikte,temelde Oğuz Türklerinden gelen Türkiye Türkleri ve Gagauzlar buna örnek verilebilir.Benzer durum Kıpçak unsurlarının ağır bastığı Karaylar, Kırımçaklar ve Kırım-Tatarları içinde geçerlidir.Kırım-Tatarlardan ayrı olarak Musevî inancını benimsemiş olan Karaylar Hazarların devamıolarak düşünülmektedir. Daha önceleri Kırım yarımadasında yaşamış olan Karaylar çeşitlisebeplerden ötürü başka coğrafyalara göçmüştür. Bu göç günümüz Karay Türkçesindekidiyalektlerin (Kırım, Haliç-Lutsk, Trakay) ortaya çıkmasını sağlamıştır. Kaybolmakta olanTürk lehçeleri arasında başlarda bulunan Karay Türkçesinin ilk yazılı eserleri dinî içerikliİbranî harfli metinlerden oluşmaktaydı. Sözlü edebiyat geleneği de güçlü olan KarayTürkçesi pek çok arkaik özelliği taşımaktadır. Özellikle nesilden nesile aktarıldığı için pekçok arkaik unsuru bilhassa kalıplaşmış ifadelerden oluşan atasözlerinde tespit etmekmümkündür. Bu arkaik unsurlar kendini ses, şekil ve sözvarlığında göstermektedir.Çalışmamızda “S?ownık Karaımsko-Rosyjsko-Polskı” adlı eserdeki Karay Türklerine aitatasözleri madde başları içinden çıkarılıp transkripsiyonlu olarak Latinize edilmiş vebunların Türkiye Türkçesindeki karşılıkları verilmiştir. Daha sonra bu atasözlerinin ses,şekil ve söz varlığı açısından öne çıkan unsurları belli başlıklar altında verilmiştir.

Today, there are Turkish groups living under different states in different geographies. The religion of these Turkish groups has changed in parallel with this. Although there are a lot of people with a belief in Islam within the Turkish world, there are also Turks who believe in religions like Christianity, Buddhism, Judaism, Tengrism, etc. While the contribution of the different elements together, basically the Oghuz origin Turks from Turkey and Gagauzs can be given an example for this. The same is true for the Karaims, Krymchaks and Crimean-Tatars, where the Kipchak elements dominate. The Karays who adopted the Jewish faith apart from the Crimean-Tatars is considered as a continuation of the Khazars. Karaims, who previously lived in the Crimean Peninsula, has moved to other territories for various reasons. This migration led to the emergence of dialects (Crimea, Halich-Lutsk, Trakai) in the Karaim Turkish. Karaim Turkish, which is at one of the first place among the Turkish dialects that are missing, the first written works of Karaim Turkish was consisted of texts with Hebrew letters with religious content. Karay Turkish, which has a strong oral literary tradition, has many archaic features. Especially since it is transferred from generation to generation, it is possible to identify many archaic elements especially in proverbs composed of stereotypes. These archaic elements manifest themselves in voice, form and vocabulary. In our study, in the work, called “S?ownık Karaımsko-Rosyjsko-Polskı” proverbs of Karaim Turks were removed from the headlines, latinized as transcripted and meanings of these have been showed in Turkey Turkish. Then the prominent elements of these proverbs in terms of voice, form and vocabulary, have given under certain headings.