Tevfik Fikret'in Şiirlerinde Perspektif

Abstract

Tanzimat sonrası Türk edebiyatında Namık Kemal’le başlayan edebiyatta gerçeklik arayışı kendini çeşitli şekillerde temsil etme olanakları bulur. Bu temsil biçimlerinden biri de görselliktir. Romantizmin sanatlarda tedahüle salık vermesi ile birlikte edebî metinlerde ortaya çıkan gerçeklik/görsellik ve duyu/duygusallık anlayışı Türk edebiyatında modernliği tesis etme adına edebiyat-ı cedide taraftarlarınca takip edilir. Süreç içerisinde “resim gibi şiir” nazariyesi etrafında Türk ediplerince yeni farkına varılan görselliğin teknikleri kullanılarak şiirler yazılmaya çalışılır, hatta tablo altına şiir yazmak moda hâline gelir. Şunu belirtmek gerekir ki bir şairin eserinde resim ile şiirin tekniklerini mezcetmesi, kelimelere hükmetmenin yanı sıra resim sanatına da vakıf olmayı gerektirir. Bu sanata ait tekniklerden birisi olarak perspektifi zikredebiliriz. Perspektif basit bir tanımla nesnelerin gerçekteki görüntüsü ile uyumlu olarak üç boyutlu şeklinin bir düzleme aktarımıdır. Rönesans sonrası Batı resminde önemli bir form ve zemin teşkil eden perspektif aynı zamanda modernitenin sanattaki görünümü olarak ele alınır. Servet-i Fünûn edebî neslinin ve modern Türk şiirinin en önemli isimlerinden biri olan Tevfik Fikret şairliğinin yanı sıra ayrıca ressamdır. Ressam kimliğinin vermiş olduğu bilinçle perspektif- şiir ilişkisini bir teknik olarak metinlerine yansıtmıştır. Bu çalışmada Tevfik Fikret’in şiirlerinde perspektif kullanımı ele alınacaktır.

In Turkish literature, search for reality, starting with Namık Kemal after Tanzimat (reforms) period, is represented in various ways. One of the ways of representation is visuality. With romanticism’ suggestion that different kinds of art can use each other’s technics, notions of reality/visuality, sense/sensuality emerge and such notions are embraced by new literature supporters in order to establish and integrate modern in Turkish Literature. Within the framework of ‘poem like a painting’, Turkish litterateurs write poems by using the recently discovered technics of visuality. Moreover, writing poems on a painting turns out to be a fashion. It should be stated that for a poet to blend the technics of poetry and painting, it requires to have a grasp on both words and the art of painting. Perspective can be referred for such an art. Perspective, simply put, is to create the three dimensional shape of objects being loyal to its actual appearance. Besides possessing a significant room in post-Renaissance Western painting, perspective is also considered as the reflection of modernity in art. Tevfik Fikret, one of the most significant names in Servet-i Fünun generation and modern Turkish poetry, is a painter as well. As a technic, he reflects the relation between perspective and poetry upon his texts with the help of his painter identity. In this study, the way Tevfik Fikret uses perspective in his poems will be discussed.