Karbon Muhasebesi ve Karbon Maliyetlerinin İncelenmesi

Abstract

Karbon salınımlarının neden olduğu küresel ısınma ile ekosistemde telafisi mümkün olmayan büyük değişiklikler meydana gelmekte ve bu değişiklikleri önleme ve olumsuz etkilerden korunma maliyetlerinin ise oldukça yüksek olduğu dikkat çekmektedir. İşletmelerin ilgili maliyetlerini sağlıklı bir şekilde kaydederek raporlayabilmesi sürecinde muhasebe sistemi içerisinde yeni bir alan olan karbon muhasebesi hayata geçmiştir. Bu çalışmanın temel amacı, karbon muhasebesi, karbon piyasaları ve karbon salınımının farklı maliyetlerini çeşitli teoriler ışığında ele almaktır. Karbon muhasebesi; genel itibariyle bir kurumun faaliyetlerine ilişkin ayrıntılı verilerin toplanması, karbon salınımının hesaplanması ve salınım faktörlerini dikkate alarak ilgili değerin karbondioksit eşdeğerine dönüştürülmesi sürecidir. Karbon salınımlarını önlemek ve kontrol altına almak amacıyla 2005 yılında Kyoto Protokolü hayata geçirilmiş ve karbon piyasaları oluşturulmuştur. Karbon piyasalarında her ülkenin belirli bir kotada karbon salım hakkı bulunmakta ve ilgili sınır aşıldığında olumsuz dışsallıkları bertaraf edebilmek için karşılaşacağı ekstra vergi ve ceza uygulamaları bulunmaktadır. Karbon piyasaları ile ülkeler arasında çevresel anlamda iş birliği artmakta, emisyon alım satım işlemleri yapılmakta, karşılıklı ticari ilişkiler gelişmekte ve dolaylı olarak az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin kalkınmasına katkı sağlanmaktadır. Karbon piyasalarının hacmi her geçen gün artmakla birlikte 2020 yılında 3,1 milyar dolara ulaşacağı tahmin edilmektedir. Karbon salınımının yol açtığı ekonomik maliyetlere ek olarak sosyal maliyetlerden de bahsetmek mümkündür. Karbon salınımlarının sosyal maliyeti bireylerin zorunlu olarak katlandığı, bedelini ödediği işletme ve işlem büyüklüğüne bakılmaksızın karbon salınımı yapan işletmelerin üretim, ulaştırma vb. işlemleri sonucunda ortaya çıkan parasal değer olarak ifade edilmektedir. Sağlık sorunları, çevre kirliliği, kuraklık veya aşırı yağışların neden olduğu maddi kayıplar gibi bireyleri olumsuz etkileyen sosyal maliyetler ile ilgili yapılan çalışmalar sonucunda atmosfere bırakılan bir ton karbonun neden olduğu küresel ısınmayı önlemek ve iklim değişikliğinin önüne geçmek için yapılması gereken harcamanın yaklaşık 43 dolar olduğu belirtilmiştir.