İşletmelerde Karşılık Kullanımının İncelenmesi: BİST 100 Uygulaması

Abstract

Finansal tablolar, ilgili kullanıcıların ekonomik kararlar alma noktasında ihtiyaç duyduğu en temel enstrümanlar olup gerçekleşmiş ve tahmine dayalı birçok bilgi içermektedir. Bu çalışma, tahmine dayalı bilgilerin düzenlenmesi ile ilgili muhasebe standartlarından TMS 37 Karşılıklar, Koşullu Borçlar ve Koşullu Varlıklar standardını ele alarak karşılıkların finansal tablolarda hangi başlık ve tutarlarda yer aldığını ve sektörel anlamda kullanım düzeylerini tespit etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın örneklemini BİST 100 Endeksi’nde 2015 – 2018 yılları arasında kesintisiz faaliyet gösteren ve finansal olmayan 9 farklı sektörden 63 şirket oluşturmaktadır. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre, ilgili dönemde 68 farklı karşılık türü raporlanmış ve bu karşılıklardan 52’si kısa vadeli karşılıklar ve 16’sı uzun vadeli karşılıklar olarak tespit edilmiştir. Raporlanan karşılıklar tutarlar açısından incelendiğinde, kısa vadeli karşılıkların yaklaşık %21’ini Dava Karşılığı, %20’sini Garanti Gider Karşılıkları ve %13’ünü Prim Karşılığı oluşturmaktadır. Raporlamada tekrarlanma sıklığı açısından kısa vadeli karşılıklara yönelik bir sıralama gerçekleştirildiğinde ise karşılık tutarlarının yaklaşık %27’si Dava Karşılığı, %20’si Kullanılmayan İzin Karşılığı ve %13’ü Diğer Karşılıklar şeklindedir. Uzun vadeli karşılıklarda ise Kıdem Tazminatı Karşılığı için ayrılan tutar toplam karşılıkların yaklaşık %69’unu oluşturmaktadır. Sektörler açısından durum değerlendirildiğinde sektörlere özgü karşılıkların belirleyici olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Nitekim, Madencilik sektöründe Çevre Rehabilitasyonu Karşılığı, İnşaat ve Bayındırlık sektöründe Maliyet Giderleri Karşılığı ve Teknoloji Sektöründe ise Garanti Gider Karşılıkları dikkat çeken sonuçlar arasındadır.

Financial statements are the basic instruments that include actual and predictive information which helps the users to make economic decisions. This study aims to determine the titles and the amounts of provisions in the financial statements and their level of use in the financial statements by considering TAS 37 Provisions, Contingent Liabilities and Contingent Assets which is one of the accounting standards related to the regulation of forecasted information. The sample of the study consists of 63 companies from 9 different non-financial sectors operating in the BIST 100 Index between 2015 and 2018. According to the results of the study, 68 different types of provisions were reported in the sample period and 52 of these provisions were identified as short term provisions and 16 as long term provisions. The highest rates are 38% for severance pay provision, 11% for guarantee expense provision and 10% for litigation provision, when the reported provisions are analyzed without any maturity. Approximately 21% of the short¬ term provisions consist of the litigation provision, 20% for the Guarantee expense provisions and 13% for the premium provisions. When the short-term provisions are ranked in terms of frequency, approximately 27% is litigation provision, 20% for unused vacation provision and 13% for other provisions. The amount allocated for severance pay provision in the long term constitutes approximately 69% of the total provisions. According to the sector results, it is concluded that sector-specific provisions are decisive. For example, environmental rehabilitation provisions in mining sector, cost expenses provisions in construction and public works sector and guarantee expenses provisions in technology sector are among the noteworthy results.