Osmanlı'da Frengi ile Mücadele (1880-1918)

Abstract

Frengi 15. yüzyıldan itibaren Avrupa ile birlikte dünyanın birçok yerinde görülmüş ve önemli etkileri olmuştur. Bu hastalık Osmanlı'da özellikle 19. yüzyılda önem kazanmıştır. Hastalıkla olan mücadelede Osmanlı Avrupa'yı yakından takip etmiş, gerekli olan tedbirleri geç de olsa almaya çalışmıştır. Frengi hastalığına karşı geliştirilen ilaç ve tedavi yöntemleri devlet eliyle uygulanmaya çalışılmıştır. Bunun için gerekli olan uygulamaları nizamnameler çıkararak belirlemiştir. Fakat hastalığın halk tarafından önemsenmemesi, muayene ve tedavi sırasında yaşanan zorluklar hastalığın daha fazla yayılmasına olanak sağlamıştır. Araştırmamızda öncelikle frenginin tarihçesine, özelliklerine, nereden yayıldığına dair tartışmalara değinilecektir. Ardından frenginin Osmanlı tarihindeki yeri ve devletin bu hastalık karşısında takındığı tutum ele alınacaktır. Araştırmamızdaki başlıca kaynağımız Osmanlı Arşivinden edindiğimiz belgeler olmuştur. Ayrıca yine Osmanlı döneminde yazılan frengiyle ilgili eserlerden yararlanılmıştır. Bunlar haricinde bu hastalık ve mahiyetiyle alakalı çeşitli kitap ve makalelerden yararlanılmıştır.

Syphilis has been seen in many parts of the world since first seen in Europe in the 15th century and has had important effects since then. This disease gained importance during the 19th century especially in the Ottoman Empire. In fight against the disease, Ottoman Empire tried to take the necessary measures, albeit late. It has followed Europe closely. Drugs and treatment methods developed against syphilis have been tried to be applied throughout the state territories. For this purpose, necessary regulations were issued and stated. However, the negligence of the disease by the public and the difficulties encountered during the examination and treatment have allowed the disease to spread more. In our research, first of all, the history of syphilis, characteristics, and its source will be discussed. Then, the place of syphilis in Ottoman history and the activities of the Ottoman Empire against this disease will be discussed. The first source of our research was the documents obtained from the Ottoman archives. Besides, the works written on syphilis were also used during the Ottoman period. In addition, various book and articles have been used.