Volanlı Enerji Depolama Sistemleri için 2 Kademeli Alternatör Tasarımı

Abstract

Günümüzde enerjinin geri kazanımı önemli bir çalışma konusu haline gelmiştir. Enerjinin geri kazanımı için en çok çalışılan alanlar süper kapasitörler ve volanlardır. Volanlar, enerjiyi kinetik olarak depo eden elemanlardır. Yapılan çalışmalarda volanlar yüksek çevrim ömürleri ve sağladıkları yüksek güç yoğunluğu açısından ön plana çıkmaktadır. Bu çalışmada da volanlı enerji depolama sistemleri için çok kutuplu ve çok sargılı alternatör yapısı tasarlanmıştır. Tasarlanan alternatör yapısı kompakt tasarımı, yüksek güç yoğunluğu ve yüksek verime sahip olan eksenel akılı sürekli mıknatıslı (EASM) alternatördür. Böylece kompakt yapı çerçevesinde tasarlanan EASM alternatör yapısı ile maksimum enerjinin elde edilmesi amaçlanmıştır. Volanlı enerji depolama sistemleri (VEDS) incelendiğinde enerjinin kısa sürelerde depolaması açısından çok uygun olduğu görülmektedir. VEDS sistemleri yüksek hız ve düşük hız kademesi olarak ikiye ayrılmaktadır. Düşük hız kademesi 10000 d/dk hıza kadar olan kademedir. Volan hızı 10000 d/dk üstüne çıktığında ise yüksek hız kademesi olarak isimlendirilir. Literatürde VEDS’leri üzerine yapılan çalışmalara bakıldığında ise; yenilenebilir enerji sistemlerinde oluşabilecek enerji dalgalanmalarının giderilmesinde, elektrikli araçların fren enerjisinin geri kazanılmasında, enerji nakil hatlarında meydana gelen dalgalanmalarda, uzay uygulamalarında ve bobinli manyetik fırlatıcılara enerji sağlanmasında kullanıldığı görülmektedir. Bu çalışmada düşük hız kademesinde (460 d/dk hızda) mekanik rulmanlar ile yataklama yapılarak volanın kinetik enerjiyi depolaması sağlanmıştır. Volan için alüminyumdan yarıçapı 15cm olan disk şeklinde bir yapı kullanılmıştır. Volanın deneylerin yapıldığı 460d/dk hızda depolayabildiği enerji 493 joule olarak hesaplanmıştır. Tasarlanan EASM alternatör yapısında çift özdeş sargı kullanılmıştır. Kullanılan bu sargı yapısı ile amaç farklı durumlarda kademeli olarak enerjinin geri kazanılmasıdır. Elde edilen deneysel sonuçlar tek sargı, seri bağlı durum ve paralel bağlı durumlar için alınmıştır. Tasarlanan EASM alternatör yapısı üretim kolaylığı açısından açık oluklu yapıya sahiptir. İkizkenar yamuk sargı yapısı, tam kalıp olarak kullanılmıştır. Rotor ise 12 kutuplu yapıya sahiptir. Dikdörtgen tip neodyum mıknatıslar kullanılmıştır. Tasarlanan EASM alternatör A ve B sargısından oluşmaktadır. A sargısı için faz değerleri 125 ve 459 d/dk da sırasıyla 24.9 ve 91 volttur. B sargısı için elde edilen faz değerleri 126.6 ve 457 d/dk da sırasıyla 24.8 ve 90.2 volttur. Değerler göz önünde tutulduğunda aynı devir sayıları için sargıların özdeş olduğu görülmektedir. Fren enerjisinin geri kazanılması (rejeneratif modda) 6 kademeli yük kullanılarak 0,5sn içerisinde elde edilen enerjiler hesaplanmıştır. Elde edilen deneysel sonuçlar A sargısı için maksimum 332 joule, sargıların seri bağlı durumu için 474 joule ve paralel bağlı durumu için 463 joule enerji elde edilmiştir. Volandan 460d/dk için hesaplanan enerji 493 joule’dür. Bu durumda 460 d/dk’da en yüksek enerji seri sargından elde edilmiştir. Seri sargıdan elde edilen enerji toplam enerjiden %3,8 daha azdır.

Today, the recovery of energy in systems has become an important subject of study. The most studied areas for energy recovery are super capacitors and flywheels. Flywheels are the elements that store energy in kinetics. Flywheels are characterized by high cycle life and high power density. In this study, multi-pole and multi-wind alternator structure is designed for flywheel energy storage systems. The designed alternator structure is a compact design, high power density and high efficiency axial flux permanent magnet (EASM) alternator. Thus, it is aimed to obtain maximum energy with EASM alternator structure which is designed within as a compact structure. When the energy storage systems (VEDS) with flywheel are examined, it is seen that the energy is very suitable for short periods of storage. VEDS systems are divided into two groups as high speed and low speed. The low speed range is up to 10000 rpm. When the flywheel speed rises above 10000 rpm, it is called high speed. When the studies on the literature on VEDS are examined; It is seen that electric vehicles are used in the recovery of energy fluctuations in renewable energy systems, in the recovery of brake energy, in fluctuations in energy transmission lines, in space applications and in providing energy to coil magnetic launchers. In this study, kinetic energy storage of the flywheel has been provided by mechanical bearings at low speed (460 rpm). For the flywheel, a disc-like structure with a radius of 15cm is used. The energy that the flywheel can store at a speed of 460 rpm was calculated as 493 joule. In the designed EASM alternator structure, double identical winding is used. The purpose of this winding structure is to take energy gradually in different situations. The experimental results obtained were taken from single winding, series connected state and parallel connected conditions. The designed EASM alternator structure has an open corrugated structure for ease of production. The trapezoidal winding structure was used as a full mold. The rotor has a 12-pole structure. Rectangular type neodymium magnets were used. Designed with EASM alternator A and B winding. The phase values for winding A are 24.9 and 91 volts at 125 and 459 rpm respectively. The phase values obtained for winding B are 24.8 and 90.2 volts at 126.6 and 457 rpm respectively. Considering the values, it is seen that the windings are identical for the same speeds. In the regenerative mode, the energies obtained within 0.5 s are calculated by using 6-stage load. The experimental results obtained have a maximum of 332 joule for the winding A, 474 joule for the series connected state of the windings and 463 joule for the parallel state. The energy calculated for the flywheel at 460 rpm is 493 joule. In this case, the highest energy at 460 rpm was obtained from the series winding. The energy obtained from the series winding is 3.8% less than the total energy.