Türkçe Sözlük’te Kıyafet Adları

Abstract

Bu çalışma 2011 yılında yayımlanan TDK Türkçe Sözlük'te yer alan kıyafet adları taranarak hazırlanmıştır. Türkçe Sözlük'te 371 kıyafet adının madde başı olarak yer aldığı tespit edilmiştir. Kıyafetlerin temel işlevi dış etkilerden koruma ve örtünmedir. Bu işlevi yerine getirmeyen madde başları çalışma dışında tutulmuştur. Örneğin küpe, yüzük, hızma, bilezik gibi aksesuar ve takılar dış etkilerden koruma ve örtünme temel işlevine sahip olmadığı için çalışmaya dahil edilmemiştir. Birinci bölümde genel olarak adlandırma hakkında bilgi verilmiş; özel olarak ise kıyafet adlandırmaları konusuna değinilmiştir. İkinci bölümde kıyafetlerin insan hayatındaki önemi, giyim olgusunun tarihî gelişimi, kıyafetlerin temel ve yan işlevleri, kıyafet ve giyim üzerine yapılmış çeşitli çalışmalar incelenerek ortaya konmuştur. Üçüncü bölümde kıyafet adları yapı bakımından kıyafet adları, vücutta giyildikleri yerlere göre kıyafet adları, işlevlerine göre kıyafet adları, cinsiyete göre kıyafet adları olmak üzere dört başlık altında tasnif edilmiştir. Son olarak Sözlük kısmında kıyafet adları kökenbilim incelemesine tabi tutulmuş, kıyafet adlarının kökenleri çeşitli etimolojik sözlükler incelenerek ortaya konmuştur. Kökeni tam olarak bilinmeyen kıyafet adları için öneri mahiyetinde açıklamalar yapılmıştır. Kıyafet insan ve toplum hayatının en önemli unsurlarındandır. Diğer bütün dillerde olduğu gibi Türkçenin söz varlığında da birçok kıyafet adı vardır. Türkçenin söz varlığının geniş bir bölümünü aydınlatmak ve muhafaza etmek için kıyafet adlarının ortaya konması önem arz etmektedir.

This study examines clothes names placed in the Turkish Dictionary published in 2011. It is determined that there are three hundred seventy one (371) clothes names as headword. The basic function of clothes is covering and protecting one from external effects. Headwords that do not have this function are excluded. For example accessories and jewelries such as earrings, rings, bracelets, nose rings are excluded since they do not have the aforomentioned function. In the first part, in general, information is given about naming; in particular, it has been mentioned about naming clothes. In the second part; the importance of clothing in human life, the historical development of the clothing phenomenon, the basic and auxiliary functions of the clothes are presented by analyzing various studies on clothes and clothing. In the third part, clothes names are classified as clothes names according to their structure, clothes names according to the places they worn on the body, clothes names according to their functions, clothes names according to the gender. Finally, clothes names are studied etymologically in the Dictionary chapter, origins of clothes names are evaluated by using various etymological dictionaries. Explanations have been made on clothes names whose origins are not known precisely. Clothing is one of the most important element of human and community lives. There are many clothes names in Turkish as there are in all other languages. It is important to reveal the clothes names to enlighten and preserve a vital part of Turkish vocabulary.