Hemedanlı Aşık Heyder ve Hikâye Repertuvarı Üzerine Bir İnceleme

Abstract

Tezimizin muhtevasını Âşık Heyder'in hikâye repertuvarı ve hikâyelerinin tahlilleri oluşturmaktadır. Giriş bölümünde Hemedan ve Güney Azerbaycan ile ilgili bilgiler verildikten sonra bölgenin halk edebiyatına geçiş yapılmıştır. Bu bilgilerin ardından varlığını hâlâ güçlü bir şekilde sürdüren âşıklık geleneği hakkındaki bilgiler verilmiştir. Giriş bölümünün son başlığı altında ise milyonlarca nüfusa sahip olan Güney Azerbaycan hakkında yapılan sınırlı halk edebiyatı çalışmaları ele alınmıştır. Tezin, birinci bölümünde Âşık Heyder'in hayatı detaylı olarak anlatıldıktan sonra ikinci bölümünde Hemedan'da derlenen on beş hikâye, olay örgüsü, zaman, mekân, şahıs kadrosu ve dil ile üslup yönlerinden incelenmiştir. Tezin son bölümünde sahada derlenen on beş hikâye verilmiştir. Metinlerin deşifreleri esnasında tam fonetik bir transkripsiyon kullanılmamıştır. Metinlerin dil açısından bütün ses, yapı özelliklerinin gösterimi hususu hem uzmanlık alanımızın dışında olup, hem de asıl hedef kitlemiz olan halk edebiyatı araştırmacıları için metni anlaşılmaz kılabilirdi. Bu nedenle sesler Türkiye Türkçesi alfabesinden ve "x" (hırıltılı h) ile "q" (art damak k) seslerinden yararlanılarak gösterilmiştir. Ayrıca metindeki kelime kadroları ve Farsça ibareler olduğu gibi verilmiştir.

Content of our thesis consists of Lover Heyder's story repertory and his analysis. In introduction, after giving information about Hemedan and South Azerbaijan we mention the folk literature of the region. After such knowledge, information is given about the minstrel tradition that has still been in existance influently. And under the last title of introduction the limited folk literature studies about South Azerbaijan that has population over million are aproached. In the first part of the thesis Lover Heyder's life is told in details then in the second part of the thesis fifteen stories compiled in Hemedan are analysed for plot, time, setting, staff, language and style. Fifteen stories compiled in field appear in the last part of the thesis. During the decipherment of the texts a completely phonetic transcription is not used. Because the case of showing all the sound and structure features of texts is out of our profession and also it can make the text difficult to understand for the folk literature researchers who are our main target group. So the sounds are benefited from Turkish alphabet sounds spoken in Turkey, for 'x' (wheezy h) for 'q' (k formed in back palate) are used. Moreover word frames and Persian phrases in the text are given as in original.