Katılım Bankacılığının Türk Bankacılık Sistemindeki Yeri, Çalışma Şekli, Enstrümanları Ve Performans Analizi

Abstract

Dünyada “İslâmi bankalar” olarak adlandırılan ve başlangıcı 1960’lı yıllara dayanan faizsiz bankalar, Türkiye’de 1983’ten 2005 yılı sonuna kadar “Özel Finans Kurumları” olarak hayatını sürdürmüş, 19.10.2005 tarihli 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ile de banka statüsü kazanarak 2006'dan itibaren “Katılım Bankası” adı altında faaliyetlerini sürdürmektedirler. Katılım bankacılığı toplumda faiz hassasiyeti olan kesimlerin tasarruflarını ekonomiye kazandırmayı ve benzer nitelikteki yabancı fonların ülkeye girişine aracı olmayı amaçlamaktadır. Bu sebeple geleneksel bankacılıktan farklı olarak kendisine has, İslami kuralları dayanak kabul eden uygulamaları bulunmaktadır. Türk bankacılık sisteminde üçüncü bir bankacılık türü olarak yerini alan Katılım Bankaları, sektöre dâhil olduğundan bu yana hızlı gelişimini ve karlılığını devam ettirmektedir. Günümüz Türk bankacılık sisteminde dört adet katılım bankası bulunmaktadır. Bu bankalar 2005 yılından itibaren kriz dönemleri dâhil karlılıklarında sürekli gelişme kaydetmişler ve geleneksel bankacılık ile rekabet edebilir seviyelere ulaşmışlardır. Katılım bankaları Türkiye’deki toplam bankacılık sistemindeki aktif toplamının 2012 yılsonu itibariyle % 5,1’ine sahiptir. Rakamın küçük gibi gözükmesine karşın bankacılık anlayışı olarak geniş kitlelere ulaşmış olan katılım bankaları, sektörde yerini sağlamlaştırmıştır. 2013 yılında kamunun da katılım bankacılığı sistemine yeni oyuncularla katılacağı bilinmekte olup geçmiş performansları referans alındığında ilerleyen dönemlerde de pozitif durumlarını sürdüreceği düşünülmektedir. Bu çalışmada katılım bankacılığı ve performansı hakkında farkındalık oluşturulması amaçlanmıştır. Çalışmanın ilk bölümünde İslami bankacılığın tarihçesi, tanımı, temel ilkeleri, fon kullandırım ve toplama yöntemleri, Dünya’da ve Türkiye’de İslami bankacılık süreci ve sisteme getirilen eleştiriler hakkında bilgiler verilmiştir. Çalışmamızın ikinci bölümünde mali tablolar analiz yöntemleri açıklanmıştır. Son bölümde ise mevcut katılım bankaları belirlenmiş olan mali tablolar analiz yöntemleri çerçevesinde analiz edilmiş arkasından katılım bankalarının finansal performansları değerlendirilip sistem içindeki yeri incelenmiştir.

Interest-free banks that are known as “Islamic banks” in the world and that date back to are 1960s operated under the name of “Private Finance Institutions” in Turkey from 1983 to 2005. They acquired bank status when the Banking Law no.5411 was published in on october 19th,2005 and have been serving as “Participation Banks” since 2006. Participation banks aim to inject the savings of those who avoid interest into the economy and mediating the entrance of similar foreign funds into the country. Hence, they have their own procedures which are different from the way conventional banks work and they have to comply with Islamic principles. Participation banking which is the third genre of banking in the banking system of Turkey has been progressing at a rapid rate and bringing profit continually since it was founded. There are four participation banks in Turkey at the present day. These four banks have made an impressive progress in profitability since 2005 and they had huge profits every year including crisis years. Thus, they have reached a level where they can compete with conventional banks. At the end of 2012, %5,1 of the total assets of the banking sector belongs to participation banks. Although it looks like a small percentage, it is a fact that participation banks are recognized by masses now and that they have strengthen their position in the sector. It is more likely that new participation banks will be established by the government. Regarding their previous performance, participation banks are expected to have a positive situation in the near future. The main purpose of this study is to raise awareness about participation banking and its performance.The first chapter deals with the definition and history of Islamic banking, Islamic banking principles, lending and borrowing methods, İslamic Banking process in Turkey and in the World and critiques about the system, Chapter two is about the definitions of analysis techniques of financial statements, Chapter three which is the last chapter, analyses the current participation banks in Turkey by the specified analysis techniques and evaluates their financial performance. Lastly, it quests their status in the Turkish Banking system.