MATBUAT - İDEOLOJİ İLİŞKİSİ ÜZERİNE BİR DENEME: EDEBİYAT VE KULTURA DERGİSİ

Abstract

Sosyalist ideolojinin uygulanması, diğer bir ifade ile sisteminpratik hayatta kurulması yolunda, önlerinde yararlanabilecekleri birtecrübenin bulunmadığı Rusya için Ekim Devrimi tarihi bir dönümnoktasıdır. XVI. yüzyıldan beri süre gelen Rus Çarlığı son bulurkenülkede bir süre devam eden iç savaş yılları ile ardından kurulan yeni vehayatın her alanına sirayet edecek olan sosyalist düzen sadece Rushalkını değil Türk dünyasını da yakından ilgilendirmektedir. NitekimRusya Türklerinin siyasi hayatını olduğu gibi sosyal ve kültürel hayatınıda etkilemiştir. Matbuat faaliyetleri Sovyet ideolojisinin dinamiklerinigöstermesi bakımından bu etkinin gözle görülür nitelikte ortayakonduğu vasıtalardan birisi olmuştur. Devrimin hem hazırlıksafhasında hem de gerçekleşmesinden sonra âdeta itici bir güç işlevigörmüştür.Bolşeviklerin kontrolü tam manasıyla ele geçirmesi noktasındaKırım, iç savaş yıllarının önemli bir çekişme sahası olmuştur. KırımMuhtar Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (1921-1941)’nin kurulmasıyla isemilli muhtariyet statüsü gerçekleşmiştir. Çalışmamızda Stalin’in iktidaryıllarına tekabül eden 1930’lu yıllarda Kırım’da faaliyet gösterenEdebiyat ve Kultura (Edebiyat ve Kültür) dergisindeki fikir yazıları elealınmıştır. İçeriğinde ağırlıklı olarak sosyalist değerlere özgü, hayatınsomut koşullarını çağrıştıran edebi malzeme ile karşılaştığımız dergi1936 yılında yayın hayatına başlamıştır. Derginin mevcut olan yedisayısı gerek fikir yazılarıyla gerekse edebi türlerin içeriğiyle dönemingündemi ve Sovyet cemiyeti yaratma anlayışını Kırım Türklerine ait olanmilli matbuat zemininde gösterir niteliktedir. Bu anlamda çalışmamızda yer verdiğimiz, dergi üzerinden yapılan değerlendirmeler matbuat -ideoloji ilişkisini yansıtan öğeler içermektedir.

On the way to adopt socialist ideology, in otherwords, to ensure its establishment in practical life, the October Revolution was an unprecedented historical turning point for Russia’s people who had not experienced such a regime before. While Tsarist Russia which had been surviving since the sixteenth century was collapsing, the newly established socialist regime that would spread to all parts of life involved not only the Russian people, but also the Turkic world. This regime influenced the social and cultural lives of Russian Turks as well as their political life. The press activities are one of the means that clearly reflects this effect in terms of showing the dynamics of Soviet ideology. It functioned as a propulsive force both in the preparation period of there volution and after it was realized. Crimea was an important site of debate during the civil war while Bolshevists were gaining absolute control. The state of national autonomy was established with the foundation of the Crimean Autonomous Soviet Socialist Republic (1921-1941). This study discusses the essays in the journal of Edebiyat and Kultura (Literature and Culture) which was actively published in Crimea in the 1930s, when Stalin was in power. The journal, the literary contents of which mainly included socialist values and tangible conditions of life, was first published in 1936. Both the essays and the literary contents of its seven issues, which are available now, reflect the agenda of the period and the understanding behind the creation of Soviet society from the perspective of the national press of Crimean Turks. Thus, our evaluations of the journal in this study reflect the relationship between the press and ideology.