Engelli Bireylerin Kamuda İstihdamının Hukuksal İncelemesi

Abstract

Kişilerin doğuştan gelen veya sonradan oluşabilen birtakım rahatsızlıklar ve kazalar sonucu, zihinsel veya fiziksel bazı işlevlerini yerine getirememesi engellilik durumunu ortaya çıkarabilmektedir. Her bireyin kişisel ve toplumsal ihtiyaçlarının olduğu düşünüldüğünde, engelli kişilerin yaşamlarını idame ettirmesi gerekliliği ve toplumun doğal bir parçası olarak kabul edilerek, istihdamlarının hukuksal olarak düzenlenmesi önem taşımaktadır. Türkiye’de hala engellilere yönelik yeterli düzeyde hukuki düzenlemeler bulunmamaktadır. Avrupa Birliği’ne uyum çalışmaları ile birlikte engellilerin sosyal hayatına ve istihdamına yönelik düzenlemelerin artış gösterdiği görülebilmektedir. 2005 yılında çıkarılan 5378 sayılı Kanun, engellilerin yaşam, eğitim, istihdamına yönelik olarak çıkarılmış önemli ve temel bir kanundur. 4857 sayılı İş Kanunu’nda engelliler için çalıştırma koşulları, çalıştırılabilecek engelli sayısı ve engelli çalıştıranların sorumlulukları belirtilmiştir. Bu düzenlemelerin engellilerin istihdamına yönelik olarak kota, korumalı iş yeri, kişisel çalışma, kooperatif çalışma gibi sistemlerin uygulanmasını sağlamaya yönelik olarak geliştirilmeleri mümkündür. 2011 yılında Başbakanlığa bağlı Özürlüler İdaresi Başkanlığı ve Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü’ne bağlı Özürlü Bakım Hizmetleri Daire Başkanlığı ve Yaşlı Bakım Hizmetleri Dairesi Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı çatısı altında birleştirilerek, Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü kurulmuştur. Bu kurumun, 2013 yılında Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü olarak değiştirilmesi, engelliler için önemli bir gelişme olmuştur. Bu çalışma ile engelli bireylerin kamuda istihdamına yönelik hukuki mevzuat incelenmiştir. Engelli bireylerin istihdamına yönelik olarak görülen eksiklikler ortaya konarak, söz konusu eksiklikleri ortadan kaldıracak ya da etkilerini en aza indirgemeye olanak tanıyacak birtakım öneriler sunulmuştur.

Disability status may emerge because of inabilities to perform mental and physical functions as the result of accidents and a series of inborn or adventitious disorders. Every individual has personal and social needs; so, it is important to legally organize employments of the handicapped by accepting them as a natural part of the society and they need to live on. There are no legal arrangements toward the handicapped at a sufficient level in Turkey as of yet. An increase towards social life and employment of the handicapped is seen by adaptation efforts to the European Union. 2005 dated and 5378 numbered Law is an important and fundamental law that was introduced for life, education, and employment of the handicapped. 4857 numbered Labor Law specifies the responsibilities of employers who hire the disabled; working conditions and number of the handicapped to be hired. It is possible to improve these regulations toward providing systems such as quota, sheltered workshops, personal work and cooperative work to be applied. General Directorate of Disabled and Elderly Services was founded by gathering Ministerial Administration for Disabled People and Disability Care Services and Elderly Care Services of General Directorate of Social Services and Child Protection Agency under the roof of Ministry of Social Policies in 2011. Being changed it as General Directorate of Disabled and Elderly Services in 2013 was remarkable progress for the handicapped. Legal legislation towards the employment of persons with disabilities in the public sector was scrutinized by this study. A series of suggestions that can minimize or remove imperfections by revealing deficiencies on the employment of the handicapped were offered.